CIENTÍFICOS ESPAÑOIS ESTUDIAN O 

ETNA

  O próximo verán do 2014, investigadores do Instituto Andaluz de Xeofísica da Universidade de Granada, liderados polo profesor Xesús Ibáñez, realizarán un experimento sísmico, pioneiro no mundo, co fin de determinar a estructura interna en alta resolución do volcán Etna (Italia), o máis activo de Europa e actualmente nun proceso de gran actividade eruptiva.

  Unha das grandes innovacións deste proxeto básase na integración e uso conxunto tanto de datos xeofísicos mariños e terrestres asociados á estructura interna do Volcán Etna e das Illas Eolias. Ademáis, os científicos implementarán unha nova instrumentación xeofísica e desenrolarán novos sistemas de rexistro e vixilancia de volcáns activos.

                   

  

  Para este fin, os investigadores inducirán de maneira artificial sinais sísmicas tanto no mar coma na terra. Estas sinais rexistraranse nunha rede sísmica moi densa, xamáis despregada ata o momento nesta rexión italiana. De maneira conxunta, analizaranse outros datos xeofísicos como o campo magnético e gravimétrico terrestre e procesos de deformación do ambiente volcánico asociados a movementos de magma.

  O principal obxetivo deste experimento é obter unha inversión conxunta de tódolos datos e coñecer a estructura tridimensional da Litosfera e Manto superior da rexión volcánica e facer progresos no coñecemento da dinámica magmática e eruptiva da rexión.

  As sinais sísmicas que se xerarán no mar, usando xeradores de aire comprimido (air guns) serán máis de 7.000, e para esto contarase co Buque Oceanográfico español "Sarmiento de Gamboa", que conta con toda a instrumentación necesaria para este obxetivo.

   Máis de 170 estacións

  En terra, realizaranse ó menos 15 explosións en sondeos profundos de máis de 100 metros con cargas explosivas de alta potencia. Todo esto rexistrarase nunha rede sísmica de máis de 170 estacións, o que suporá rexistrar na súa totalidade máis dun millón de sismogramas. Adicionalmente, ás sinais artificiais uniránselles os rexistros obtidos con terremotos naturais da rexión, agora especialmente activa. Esta combinación e volumen de datos, xunto co uso doutros datos xeofísicos, é un hito ata agora non realizado en ningún volcán do mundo.

                          

  O experimento ten ademáis unha orientación docente de alto nivel. Espérase integrar no grupo de traballo a unha serie de estudiantes de pregrado e postgrado, especialmente da UGR y doutros centros docentes italianos, que recibirán durante o experimento unha formación específica en temas de vixilancia de volcáns activos.

  Os resultados deste proxeto, aparte de xerar un gran volumen de productos científicos de moi alto impacto, beneficiarán a moitos sectores da sociedade como ás Axencias Europeas de Protección Civil, grupos de xestión de riscos naturais, organismos sanitarios, educativos de alto nivel e a un mellor coñecemento da sociedade do entorno onde habitan. 

COMENZA A CONTRA ATRÁS PARA A CHEGADA A PLUTÓN

  A nave espacial máis rápida xamáis lanzada ó espacio, a New Horizons da NASA, aproxímase sen pausa cara o seu destino, Plutón. Os expertos e o equipo da misión da axencia espacial estadounidense comenzou a conta atrás para a chegada da sonda ó planeta anano, preparada para dentro de 11 meses. 

  

  A New Horizons foi lanzada no 2006 e desde entón atravesa o Sistema Solar a máis dun millón e medio de kilómetros ó día. A intención do equipo é que o primeiro acercamento se produza en xaneiro do 2015, para que a nave realice unha campaña fotográfica intensiva, gracias ó seu procesador de imaxes de   Recoñecemento de Largo Alcance (Lorri). Esto axudará ós controladores da misión a determinar a ubicación de Plutón, que é incerto por uns poucos miles de kilómetros. 

  As comprobacións realizaránse para cumprir perfectamente co acontecemento máis esperado, que terá lugar en xullo do 2015, cando a sonda se acerque a só 10.000 kilómetros do planeta anano.

  As imaxes que tomará a New Horizons de Plutón no seu maior acercamento "superarán ás mellores fotografías do Hubble" según indicou Alan Stern, o encargado da misión da NASA, quen apuntou que si a nave tomara imaxes da Terra coa súa cámara a esa altura " poderían verse os edificios de maneira individual e coa súa forma". Ó seu xuicio, "todo o que se vexa do planeta anano nesta misión será unha revelación". 

  De feito, Stern comparou este proxeto coa misión de Mariner 4, que sobrevoou Marte en xullo de 1965. "Nese momento, moitas persoas na Terra, incluso algúns científicos, pensaron que o planeta vermello era un mundo relativamente suave, con auga e vexetación que axudaba á formación da vida. En cambio, o Mariner 4 revelou unha superficie reseca de inquietante beleza", apuntou. 

  En canto ó que a NASA espera desta nave, o investigador apuntou que "hai unha posibilidade real de que New Horizons descubra novas lúas e aneis". "Estamos voando cara o descoñecido e non se sabe o que nos imos encontrar", concluíu.

CREAN UN MAPA CORPORAL DAS EMOCIÓNS

  Un equipo de investigadores finlandeses creou o que probablemente sexa o primeiro mapa corporal das emocións humanas. 

  Os científicos, da Universidade de Aalto, comprobaron que cada emoción desperta reaccións en determinadas zonas do corpo e que esto sucede con persoas de culturas moi diferentes. 

  Polo tanto, conclúen os autores do traballo que publica a revista PNAS da Academia de Ciencias de Estados Unidos, este mapa físico emocional ten bases biolóxicas e é universal. 

  O corpo reacciona según uns mecanismos biolóxicos que nos preparan para responder ó entorno, xa sexa para defendernos ou para disfrutar da situación.

                       

  

  As emocións axustan non só a nosa saúde mental, senón tamén os nosos estados corporales, de esta forma prepárannos para reaccionar rápidamente ante os perigos, pero tamén ante calquera oportunidade que ofreza o entorno, como unha interacción social placenteira. 

  Para o seu estudio, os científicos realizaron cinco experimentos, nos que 701 persoas debían localizar en qué lugar sentían o efecto dunha serie de emocións básicas- como a ira, o medo, o asco, a felicidade, a tristeza ou a sorpresa- e outras máis complexas -como a ansiedade, o amor, a depresión, o desprezo, o orgullo, a vergoña e a envexa. 

  Os participantes debían colorear unha silueta humana nas zonas que se activaban máis ou menos mentras oían as palabras que designan cada unha destas emocións. O bermello usouse para marcas as áreas de maior actividade e o azul as de menos sensación. 

  Así observaron unha gran coincidencia, por riba do 70%, das zonas coloreadas.

                        

                      

  Según se pode apreciar no mapa creado polos investigadores, as dúas emocións que causan unha reacción corporal máis intensa e en todo o corpo son o amor e a ledicia. 

  Tamén se pode ver que, en xeral, todas as emocións básicas activan sensacións na parte superior do corpo, onde están os órganos vitais, e especialmente na cabeza. 

  Ademáis da proba das palabras, tamén se fixeron outros catro experimentos con fotografías, imaxes, películas e relatos que buscaban transmitir ós suxeitos as emocións en cuestión.

  E para asegurarse de que estos mapas físicos emocionais non dependían da cultura ou grupo lingüístico ó que pertenecían os participantes, repetíronse os exercicios con tres grupos diferentes: finlandeses, suecos e taiwaneses. 

  Os científicos observaron que os resultados seguían amosando coincidencias: a resposta física ás emocións, parece, é universal. 

CÓMO SER FILÓSOFO (E PARECELO)

   Consellos sobre qué vestir:
 Os filósofos rara vez se interesan pola roupa, e, nembargantes, si hai eleccións que resultarían sorprendentes nun espíritu filosófico. O ser unha profesión básicamente antiautoritaria, dada a predilección dos rexímenes autoritarios polos uniformes, sería raro que estiveras tentado a porte un deles. Se é así, igual deberías reconsiderar os teus credenciais filosóficos.

                          
  Qué comer:
 De todo, como a maioría. Pero si existe una forte tendencia, ó menos na filosofía anglosaxona contemporánea, cara o vexetarianismo. A culpa é de Peter Singer que convenceu a moitos colegas de que comer carne é reprobable moralmente.
  Qué beber:
 O que queiras, pero para ser honestos, hai unha forte aposta entre os filósofos polo viño tinto e o café. Quizáis sexa certo que o que se anima por medio de ambos líquidos apréstase a revelar a súa verdadeira natureza.
  Qué ler:
 Moito e moita filosofía. En filosofía, a práctica inclúe interactuar coas mentes máis lúcidas e a mellor forma de facelo, en ocasións, a única, é ler. Ás veces o que precisas está enterrado nun volumen infumable, de modo que terás que apretar os dentes e continuar.

  Qué pensar: 
 Todas as ciencias naturais e sociais son un terreo aboado á filosofía, e o mesmo fan as artes, a literatura, a política, a historia e a actualidade. A miúdo sorprende o que un bo filósofo é capaz de facer cun tema do que todavía non se ocupara a tradición filosófica. De mentiras e sandeces non se ocuparon nen Platón, nen Mill nen Nietzsche e nembargantes, a historia da filosofía é a historia da loita contra a tontería. Sócrates que tiña bo ollo para detectar ós profesionais da honradez, deixaba en evidencia a moitos estúpidos que se crían autoridades. E só aceptou o veredicto do Oráculo de Delfos, que o nomeaba o home máis sabio só ó darse conta de que a súa sabiduría consistía en coñecer a profundidade da súa ignorancia.

                              
  De qué falar: 
 Falar de filosofía con amigos e enemigos é unha fórmula para manterse mozo. O xogo dos argumentos é esencial na filosofía. Un intercambio vigoroso de ideas, sexa por escrito ou oralmente, é básico á hora de acercarse á verdade. Coa filosofía podes defender a posición que queiras, a máis aparentemente peregrina, si eres capaz de atopar un bo argumento.
  Vive e morre: 
 A filosofía non tería nengún sentido se non nos ensinara a vivir sen traicionar os nosos valores e a morrer sen medo. Dióxenes, Sócrates ou Voltaire foron fieis a si mesmos de forma espectacular. Recórdese a Dióxenes tumbado prácidamente ó sol mentres o gran Alexandro Magno lle preguntaba se había algo que poidera facer por el... "Apártate. Quítasme o sol", foi a gloriosa contestación do cínico. E a morte de Sócrates, bebendo pausadamente o veneno (cicuta) tras unha charla filosófica.

                        
         

A ERA DOS CYBORGS XA COMENZOU

  Implantes médicos, complexas relacións cerebro-máquina, insectos robóticos por control remoto, androides... A fronteira entre os seres vivos e os creados pola tecnoloxía faise cada vez máis difusa. Avances recentes permiten, cada vez máis, combinar máquinas e organismos vivintes dunha forma cada vez máis eficaz, dando lugar a toda unha nova industria que ten, según os expertos, un enorme potencial... aínda que non está exenta de riscos e de serias preocupacións éticas. 

                       

  A ciencia ficción, o cine e a literatura levan décadas amosándonos organismos modificados que fan alarde de poderes extraordinarios. O término "cyborg" procede, en inglés, da unión e posterior contracción das palabras "cybernetic organism". Pero os cyborg, nos que se combinan tecnoloxía e bioloxía, deixaron de ser unha fantasía para entrar de cheo no mundo real. 

  Nos últimos anos, por exemplo, os implantes médicos basados en materiais intelixentes que reaccionan automáticamente ós cambios físicos convertíronse nunha realidade. Igual que os tecidos artificiais, deseñados por ordenador a partir de datos obtidos por resonancias magnéticas das superficies orgánicas nas que deben "encaixar" sen provocar rexeite.

  A microelectrónica e a tecnoloxía de semiconductores tamén avanzou, permitindo o desenrolo de toda unha nube de implantes electrónicos capaces de controlar, restaurar ou mellorar as funcións naturais do corpo humano. Bos exemplos son os marcapasos, as retinas artificiais, os implantes auditivos ou os que, insertados no cerebro, serven para estimular ós pacientes de Parkinson. 

                  

  

  Na actualidade, o desenrolo da bioelectrónica estase combinando coa robótica para dar lugar a sofisticadas "neuropróteses". Os científicos tamén traballan na creación de "interfaces home-máquina" (chamados BMI ) que poden implantarse directamente no cerebro e controlar desde alí, por exemplo, os movementos dun robot externo. E aínda máis, esa mesma tecnoloxía está resultando decisiva na creación de ferramentas neurocientíficas que facilitan a comprensión do modo en que o noso cerebro funciona. 

  Hai tamén BMI que non se limitan a emitir impulsos eléctricos para cumprir a súa función, senón que liberan directamente no interior do cerebro determinadas sustancias que poden utilizarse para a comunicación entre dispositivos electrónicos e organismos vivos. E permitir, á inversa dos exemplos anteriores, controlar un organismo "desde fóra".

  Dunha forma ata agora maioritaria, os BMI considéranse uns excelentes proveedores de datos.   Nembargantes, estes implantes tamén poden usarse para alimentar determinadas sinais cerebrais ou inhibir outras, provocando respostas físicas concretas. O cal pode ser algo moi controvertido desde o punto de vista ético.

                          

 Por agora, este tipo de tecnoloxía limítase, nos seres humanos, a estimulacións moi concretas e de carácter local. O noso corpo é demasiado complexo como para ser controlado por enteiro (polo menos ata agora) por esta clase de dispositivos. 

VIDA NA TERRA PROFUNDA

  En profundos buracos practicados en puntos da superficie terrestre moi alonxados entre sí os científicos están atopando os mesmos habitantes - bacterias e arqueas- moi similares. O parecer estos microbios forman unha poboación paralela a tódalas coñecidas, a biosfera subterránea. Os achados débense a unha búsqueda sistemática de ecosistemas microbianos subterráneos, que se encuadra no Observatorio do Carbono Profundo (DCO), un megaprograma de investigación internacional que cumpriu xa o seu cuarto ano de operación. 

  Este novo censo das poboacións da Terra fíxase na vida que existe por debaixo da superficie, a kilómetros de profundidade, e en como subsiste en condicións extremas de presión, temperatura e falta de luz. Pero o que máis chama a atención ata agora é a similitude dos tipos de organismos atopados, o que suxire que estas comunidades poden estar interconectadas e incluso fai pensar que neste ambente orixinouse a vida na Terra e non nos lagos ou mares, a hipótese máis aceptada. 

  O equipo de Matthew Schrenk, xeomicrobiólogo da Universidade Estatal de Michigan (EEUU), estudiou e secuenciou xenéticamente mostras de microbios que se alimentan de hidróxeno procedentes de América do Norte, Europa, Suráfrica e Xapón. Atoparon unha similitude entre eles dun 97%. Outros equipos están a facer o mesmo noutros lugares. 

              

  

A auga cos microbios extráxose a profundidades de ata cinco kilómetros, pero non se sabe ata cantos kilómetros cara abaixo se pode extender este tipo de vida. 

 A vida nestas condicións extremas é independiente da fotosíntese e básase en procesos chamados bioxeoquímicos. Un é a serpentización: cando a auga se atopa co mineral olivina a gran presión, a roca reacciona cos átomos de osíxeno da auga e convértese en serpentina, liberando hidróxeno, do que se alimentan os microbios. En experimentos a microescala realizados recentemente en Lion (Francia) demostrouse que o aluminio aumenta a rapidez co que se produce hidróxeno, mediante esta reacción, e explica que o faga en cantidades suficientes para soportar a vida profunda. 

                   

     

 Outro microbios aliméntanse doutros minerais, como os de ferro, que reaccionan ca auga do mar para producir igualmente hidróxeno.

  O saber como se comporta a auga no manto terrestre é algo que interesa moito ós investigadores destes temas. Un novo modelo permite avanzar no coñecemento das interaccións entre a auga e as rocas en condicións extremas de presión e ata 150 kilómetros de profundidade. Ata agora os modelos chegaban ata os 15 kilómetros soamente. 

  O traballo de Dimitri Sverjensky, que presenta un novo método para predecir a constante dieléctrica da auga a altas temperaturas e presións, permite atisbar procesos como a formación de diamantes, a acumulación de hidróxeno, o transporte de compostos químicos polo manto, a liberación de gases ou a formación da atmósfera terrestre na súa orixe. 

HIPERCONECTADOS

  En España hai máis móviles que persoas. Case 30 millóns de españois son internautas habituais. O 98% dos fogares teñen acceso á banda ancha. Entre tabletas e smartphones, existen máis de 40 millóns de usuarios. Casi o 90% dos internautas está nas redes sociais e unha porcentaxe similar de nenos acceden a internet. ¿Estarémonos pasando?

 Aínda que moitos estudos que relacionan o avance da tecnoloxía co desenrolo, a maioría deles refírense ó económico. Na Sociedade da Información somos ante todo consumidores: en ter teléfono, internet ou televisión de pago, os españois gastamos o ano pasado máis de 34.000 millóns de euros. Esa é a cifra que ingresaron as operadoras españolas, según a antiga Comisión do Mercado das Telecomunicacións (CMT).  E esas cifras non inclúen o negocio da venta de móviles, de televisores conectados, de consolas, de apps,... que mercamos. 

 E ¿qué nos da a cambio? Un recente informe de Ericsson dicía que o aumento da velocidade de conexión a internet xeneraba preto de 2.000 euros extra de ingresos anuais nun fogar. Pero en España, a tecnoloxía non parece estar mitigando a crise. En canto ó ocio, está claro que cambiou, agora a maioría é dixital. Pero non por eso é millor, nen pior. Se nos fixamos na educación, a entrada en tromba das novas tecnoloxías nas aulas non millorou os resultados dos informes PISA.

 Pero a tecnoloxía si cambiou por completo as nosas vidas. Ó levantarnos, o primeiro que facemos é coller o móvil. 

Xa non lemos xornais de papel, informámonos en smartphones e tabletas camiño do traballo. Nel, espéranos un buzón cheo de correos electrónicos. Na comida, seguro que hai alguén que ten o teléfono sobre a mesa. Non é extraño recibir unha chamada de traballo cando xa fai rato que nos fomos da oficina. E se saímos a cear ou de copas seguro que, durante ou despois, acabámolo colgando en Facebook. Os nenos neutralizámolos ca consola e, a pesar do anuncio, moitos deles non saberían que facer cun pao.

  Eiquí van uns datos que recordan como a tecnoloxía nos ten rodeados:

    1- O 98% dos fogares teñen cobertura de banda ancha.

    2- Somos 30 millóns de internautas

    3- O 20% conéctase en movilidade

    4- Pasamos un día de cada sete conectados.

    5- Un de cada tres úsao no baño.

    6- O 41% dos xóvenes sempre está conectado.

    7- Hai máis liñas móviles que españois.

    8- Temos 18 millóns de usuarios de Facebook

    9- O 53% renunciou o pracer de "non facer nada" por internet.

  10- Case o 100% dos menores de trece anos usa o ordenador a diario. 

¿CÁNTO VIVIRÁ O UNIVERSO?

  Desde o descubrimento do bosón de Higgs, un dos aspectos máis discutidos foi o feito de que o valor observado da súa masa (uns 126 gigaelectronvoltios, ou GeV) parece implicar que as leis coñecidas da física non serían eternas. Os físicos refírense a este fenómeno dicindo que «o vacío do modelo estándar non é completamente estable».

 Que o vacío non sexa estable quere dicir que, antes ou despois, chegará un momento en que as leis da física cambiarán. A materia e a enerxía que coñecemos disgregaranse e, a todos os efectos, poderíamos falar da morte deste universo e do nacemento doutro novo. Según estas análises, para que o universo fose 100% estable, o bosón de Higgs tería que pesar algo máis do que pesa. En concreto, a súa masa debería ser maior de 130 o 135 GeV.

Estabilidad cósmica: El tiempo de vida medio del universo podría depender del valor que tomen algunos parámetros fundamentales. En función de la masa del quark top (eje de ordenadas) y de la masa del bosón de Higgs (abscisas), el universo podría ser inestable (rojo), estable (verde) o metaestable (inestable, pero con un tiempo de vida medio mucho mayor que la edad del universo,amarillo). Los valores medidos en el laboratorio (círculos grisies) parecen indicar que el universo sería metaestable. Un nuevo estudio, sin embargo, sugiere reconsiderar este diagrama de fases. [Gráfica: Degrassi et al., arXiv:1205.6497]

  Esa conclusión básase nunha hipótese que a maioría dos físicos considera pouco realista: a saber, que o modelo estándar funcionará á perfección ata a escala de Planck (unos 10¹⁹ GeV, que é a escala á que terían que incluirse os efectos cuánticos da gravidade). Pero, se se parte de dita hipótese, unha pregunta moi natural é canto tempo tardará o universo en «desintegrarse». Noutras palabras, ¿cal será o seu tempo de vida medio? Ata agora, diversos cálculos arroxaban unha vida media moitísimo maior que a idade do universo (13.800 millóns de anos), un resultado non só compatible cas observacións, senon tamén tranquilizador.

 Nun artículo publicado a semana pasada en Physical Review Letters, os físicos da Universidade de Catania e do INFN italiano Vicenzo Branchina e Emanuele Messina puntualizan que, o contrario do que se viña supoñendo ata agora, nada garantiza que o universo vaia a vivir tanto tempo. Antes ben, o seu tempo de vida medio podería ser moi sensible ós novos efectos físicos que aparezan a escala de Planck.

Para chegar a esa conclusión, Branchina e Messina estudian unha serie de modificacións bastante xenéricas no potencial de Higgs; é dicir, consideran cambios na maneira en que o campo de Higgs interacciona consigo mesmo a altas enerxías. Aínda que inobservables a baixa enerxía, tales efectos faríanse patentes á escala de Planck. Os autores postulan modificacións de varias clases. Nalgúns casos, o tempo de vida medio do universo continuaría sendo moitísimo maior que a idade actual do cosmos. Pero, noutros, a estabilidade das leis físicas non estaría garantida máis alá de unha ridícula fracción de segundo.

A análise dos investigadores non pretende ser predictiva, xa que ninguén coñece qué efectos físicos aparecerán á escala de Planck. Nembargantes, sí entraña unha cuestión de principio: que a estabilidade do universo ben podería depender da física máis alá do modelo estándar. De ser correcto, dito resultado debería poder xeneralizarse a outros efectos físicos e a outras escalas de enerxía. Os autores reservaron unha análise máis minuciosa dos diferentes casos para unha futura publicación.

O SEGREDO DA ADICCIÓN A NICOTINA

   O tabaco é a principal causa de morte prevenible no mundo, nembargantes, moitas persoas desexosas de deixar de fumar son incapaces. A nicotina parece ser a principal responsable destes fracasos, debido especialmente ós seus potentes mecanismos de adicción. Pero agora, gracias a un traballo que se publica en "The Journal of General Physiology" poderíamos saber máis sobre estos mecanismos adictivos da nicotina como para poder deseñar tratamentos máis eficaces para terminar co hábito de fumar. 

  Sábese que a nicotina, o ingrediente activo do tabaco, activa os receptores coñecidos como nAChR e , a diferencia da maioría doutras drogas de abuso, a nicotina actúa como unha "chaperona farmacolóxica" que estabiliza o ensamblaxe destes receptores dentro do retículo endoplasmático (ER) e aumenta así a súa presencia na superficie da célula producindo unha sobre-regulación. E sábese que dita sobre-regulación de nAChR desempeña un papel importante na adicción á nicotina e, posiblemente, na disminución da susceptibilidade dos fumadores á enfermidade de Parkinson. 

  Os autores deste traballo, do Instituto de Tecnoloxía de California de Pasadena (EEUU). traballaron con ratóns que expresan unha subunidade do receptor a6, que se sabe que é abundante en varias rexións específicas do cerebro, e que previamente foran marcados cunha proteína fluorescente. O obxetivo era mostrar que a exposición á nicotina -nun nivel comparable ó dos fumadores humanos- sobreregulaba a6 nAChR nestas áreas do cerebro. 

  Pero os investigadores descubriron de forma inesperada que a capacidade da nicotina para sobre-regular a6 nAChR basábase nun complexo mecanismo celular que pode ser manipulado co fin de deseñar novas estratexias para deixar de fumar, pero tamén tratamentos neuroprotectores para enfermidades como o párkinson. 

                      

  

Os efectos psicofarmacolóxicos da nicotina están na base da xeración da adicción. A nicotina é o principal compoñente psicoactivo do tabaco que xoga un papel importante no desenrolo da dependencia. Tras o cese do consumo de nicotina aparece un síndrome de abstinencia, mostrando un conxunto de síntomas tales como irritabilidade, temblores, bradicardia e ansiedade elevada. 

  Na actualidade, o tratamento máis utilizado para deixar de fumar é a terapia de remplazo de nicotina que atenúa parcialmente os síntomas de abstinencia e as ansias de nicotina. 

                                           

MEMORIA FOTOGRÁFICA

  Na actualidade, durante a visita a un museo ou a un monumento, resulta habitual encontrar nativos e foráneos coa cámara dixital ou o teléfono intelixente na man para apuntar e disparar sobre algunha peza de arte ou obxeto histórico. A memoria do dispositivo retén a imaxe. Máis ¿permanecen os elementos retratados tamén na memoria do visitante?

 Aínda que fotografiar parece unha boa maneira de preservar o momento no recordo, durante unha visita ó museo pode ser máis aconsellable deixar a fotografía para máis tarde, según unha recente investigación. «A miúdo a xente saca a súa cámara, case sen pensar, para capturar un momento, ata o punto de que estanse perdendo canto sucede xusto frente a eles», indica Linda Henkel, da Universidade de Fairfield e autora do estudio.

 Co  fin de averiguar o grado en que a captura fotográfica de eventos influe na súa recordación posterior, Henkel levou a un grupo de universitarios de visita a un museo. Pediu a uns cantos deles que utilizaran a cámara para tomar nota dos obxetos que vían; outros tan só debían contemplar as pezas expostas. Ó día seguinte púxose a proba a memoria dos voluntarios. 

 Según se descubriu, os participantes que retrataran as obras de arte coa cámara eran menos precisos no recoñecemento das pezas que viran en comparación con aqueles que «só» as observaran. Por outra parte, os primeiros non foron capaces de responder a tantas preguntas acerca dos detalles visuais dos obxetos. En palabras de Henkel, trátase dun «efecto de deterioro pola toma de fotografías». Según explica: «Cando las persoas confían na tecnoloxía para que recorde por eles, contando con que a cámara grabará o evento e así non deben reparar nel plenamente, pode exercer un impacto negativo no recordo da experiencia».

 Nun segundo ensaio, aparte de confirmarse os primeiros resultados, atopouse que o uso do zoom da cámara para fotografiar os detalles dun obxeto, pode preservar na memoria a peza no seu conxunto, non a particularidade retratada. «Estos resultados demostran que o "ollo da mente" e o ollo da cámara non son o mesmo».

 Con todo, a maioría dos visitantes de museos probablemente argumenten que toman imaxes para miralas  con tranquilidade máis tarde. Agora ben, ¿axuda á recordación o feito de revisar as fotografías que se tomaron? O recente estudio suxire que así é, pero só se a persoa tomou no seu momento o tempo necesario para fixarse no obxeto. 

¿ CÓMO NACEN AS ESTRELAS ?

  As estrelas nacen por azar. Xúntanse fragmentos de materia das nubes frías de gas e polvo que flotan no espacio, as chamadas nebulosas. Estas partículas vanse agregando por atracción gravitatoria ata formar unha gran masa. 

  Este conglomerado, por efecto da gravidade, contráese sobre si mesmo e como consecuencia aumenta no seu centro, a densidade, presión e calor. Desta forma, os átomos móvense cada vez máis rápido e chocan uns con outros. Nesas condicións, pronto se inician reaccións de fusión nuclear. Cando comenzan naceu a estrela. 

  As agrupacións de masa que non logran iniciar as reaccións nucleares, é dicir, as estrelas frustradas, denomínanse enanas marróns. 

  As reaccións nucleares liberan presión do centro da estrela, contrarrestan o efecto da gravidade, o que evita que a estrela colapse sobre si mesma.

  A estrela vivirá gracias a ese tenso equilibrio entre gravidade e reaccións nucleares. Morrerá cando a gravidade gañe a batalla, algo que sucederá sen excepción. 

  As estrelas evolucionan a medida que van agotando a súa masa, que é o combustible das reaccións nucleares. Canta máis masa ten unha estrela, máis combustible ten para alimentar o seu "motor" e brilla máis, pero vive menos tempo. 

  Cando se agota o combustible do seu centro, a estrela volve a contraerse e aumenta de novo a súa temperatura, o que favorece a aparición de novas reaccións nucleares. Esta vez prodúcense na seguinte capa de masa arredor da central, que xa está gastada e contraéndose. Esta capa circundante expándese e así a estrela faise máis grande. 

  O aumento de volumen é o responsable do cambio de cor das estrelas. Canto máis grande, máis se enfrían as capas externas e emiten luz visible nunha cor determinada. As estrelas máis frías son roxas (cuns 2.800ªC), as amarelas rondan os 5.500ºC, as máis quentes son azuis (aproximadamente 20.000ºC) e as verdosas (100.000ºC).

  A maioría das estrelas morren como enanas brancas, excepto as estrelas supermasivas, que son de cor azul. Elas teñen un final apoteósico. O seu final consiste nunha explosión de brillo excecional chamada supernova. Desprenden nuns poucos segundos tanta enerxía como a que emitiu e emitirá o noso Sol en toda a súa existencia. 

"SUPERBACTERIAS", UNHA AMEAZA PARA A SAÚDE

   Os antibióticos non matan virus e aínda que unha enquisa que acaba de difundir a Comisión Europea afirma que cada vez máis persoas interiorizan esta mensaxe, a realidade é que a resistencia a este tipo de fármacos continúa sendo unha das maiores ameazas que planea sobre a saúde mundial. O culpable, precisamente, é o uso innecesario e inadecuado destes fármacos. 

  Facendo un cultivo podería determinarse se se trata dunha infección vírica (onde un antibiótico non funciona) ou bacteriana ( que si precisa terapia antibiótica).

  Nos procesos víricos un antibiótico non só non é eficaz ( nin reduce o tempo nin a gravidade da infección) senón que causa un gran efecto na flora bacteriana que todos temos e necesitamos para o bo funcionamento do sistema inmunitario. 

  O uso innecesario destes fármacos fai que as bacterias desenrolen cada vez maior resistencia ós fármacos ata o punto de converterse nunha especie de "superbacterias" imbatibles. 

  En Europa as "superbacterias" xeneran unhas 25.000 mortes ó ano e uns costes sanitarios adicionais de 1.500 millóns de euros. Ademáis, estos microorganismos son as causantes dunhas 400.000 infeccións anuais. 

  

.As infeccións que producen son fundamentalmente respiratorias, xa que están máis asociadas ós pacientes que precisan de coidados intensivos. Tamén se atopan en infeccións urinarias e intraabdominais (persoas que sufriron cirurxías). Así como as que invaden o sangue, chamadas bacteriemias. 

 As superbacterias adquírense únicamente nos hospitais polo contacto entre os pacientes, ou entre estos e os membros do equipo sanitario ou os utensilios. Os máis propensos son aqueles que previamente xa recibiron un tratamento con antibióticos ou que teñen o sistema inmune debilitado porque están en terapias inmunosupresoras.

  

  Aínda que se conseguiu aumentar a conciencia pública ó respecto, aínda non é suficiente e así o demostran os últimos datos revelados polo ECDC (Centro Europeo para a Prevención e o Control das Enfermidades):   Observouse un marcado aumento das infeccións resistentes á ultima xeración de antibióticos, os carbapenemas. As máis ferreas son as producidas por bacterias Gram negativas (Enterobacterias-Klebsiella pneumoniae e E. Coli-, Pseudomonas e Acinobacter), que tamén son as máis frecuentes. 

  Conscientes da gravidade do problema, tanto a Organización Mundial da Saúde como os países máis sacudidos por este problema global puxeron en marcha nos últimos anos importantes campañas de divulgación e concienciación co obxetivo de reducir o abuso dos antibióticos.