O PRIMEIRO CROMOSOMA SINTÉTICO

   Un equipo internacional de científicos creou  un cromosoma de levadura modificada completamente artificial, o que supón a primeira vez que se logra producir  ADN sintético nunha célula complexa como a que teñen as plantas, os animais e o ser humano, un avance de gran trascendencia que podería conducir a novas cepas do organismo para axudar a producir productos químicos industriais, medicamentos e biocombustibles.
  "É o cromosoma máis profundamente alterado que se construiu nunca", declarou Jef D. Boeke, investigador do Centro Médico Langone da Universidade de Nueva York e director do proxecto.
  A gran novidade é que mentras outros traballos sintetizaron bacterias, ADN viral, o de Boeke é o primeiro que da conta dun cromosoma sintético nunha eucariota, é dicir, un organismo máis complexo con células que conteñen un núcleo, como as células do ser humano.

   É o fruto de sete anos de traballo que implicaron o deseño asistido por ordenador para fabricar un dos 16 cromosomas que posee a levadura de cerveza, coñecida científicamente como Saccharomyces cerevisiae, que se utiliza tamén na elaboración do pan ou o viño.

   O avance é un exercicio experimental. As posibilidades son infinitas. Abre a porta ao desenrolo de microorganismos "á carta" que poderían ser útiles en numerosos campos.
  Para mellorar a potencia dalgunhas substancias, en Medicina para a creación de novos fármacos máis eficaces, na fabricación de biocombustibles ou a restauración de zonas danadas por graves vertidos de petróleo. O "avance técnico" deste descubrimento é que permitirá no futuro correxir desde deficiencias xenéticas a producir novas variedades de antibióticos ou modificar proteínas que acaben co problema dos celíacos, engade Bernardo Schvartzman, profesor do Centro de Investigacións Biolóxicas do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC).

  
  O interese máis inmediato será a Biotecnoloxía, "poderanse producir, por exemplo, organismos que degraden compostos máis rápidamente que a Natureza (vertidos de hidrocarburos, productos de minería...), moléculas de síntese complexa usadas en terapéutica ou novas variedades de antibióticos que acaben co problema da resistencia aos microorganismos".
  Precisamente nese "Lego" que fabricaron e onde se poden quitar ou poñer pezas a conveniencia, pódense incluir elementos para un mal uso, como o "bioterrorismo". Por iso, moitos expertos urxen unha regulación sobre o tema.
  Os editores da revista Science no chegan a calificar este avance de hito científico, pero sí se atreven a dicir que o conseguido por este grupo científico formado por varias universidades estadounidenses e europeas é como ascender "o monte Everest da bioloxía sintética".

DETECTADAS AS 

ONDAS GRAVITACIONAIS PRIMORDIAIS

  As "ondas gravitacionais primordiais" que se xeraron tras a creación do Universo co Big Bang foron detectadas por primeira vez. É a confirmación máis importante das teorías da inflación cósmica, que explica que, en certo momento, o cosmos se expandía multiplicando o seu tamaño por 100 billóns de billóns de veces en menos dun abrir e pechar de ollos. 

  É dicir, trátase da proba do estalido cósmico inicial do Big Bang. Un descubrimento digno de recibir un Premio Nobel, según os expertos, e que foi anunciado polo Centro Harvard-Smithsonian para a Astrofísica de Massachusetts (EEUU) e publicado en Nature. 

  

  O Universo actual xurdiu tras un evento coñecido como o Big Bang, que tivo lugar fai 13.800 millóns de anos. Momentos máis tarde o propio espacio comezou a expandirse de maneira exponencial nun episodio coñecido como inflación. Os signos reveladores deste capítulo na historia temperá do Universo están impresos no ceo, nun resplandor "reliquia" chamado o fondo cósmico de microondas. 

  O equipo dirixido por John Kovac logrou percibir por primeira vez mediante o telescopio BICEP2 instalado no Polo Sur, nun pequeno retazo de ceo, esas ondas gravitacionais. 

  O achado destas pequenas ondulacións de enerxía, que serían imperceptibles para o ollo humano, demostraría a teoría do período inflacionario forxada en 1980 polo físico teórico Alan Guth, do Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts. 

  

 As ondas gravitatorias, predecidas por Albert Einstein coa teoría da relatividade para explicar a gravidade, pero de cuxa existencia non se tiñan probas, foron descubertas polo telescopio BICEP, este telescopio estudia a radiación cósmica de fondo (CMB), os ecos que aínda nos chegan do Big Bang e que os astrónomos creen que oculta unha "segunda marca", que revelaría a existencia de esas ondas gravitatorias.

  Según Nature, o BICEP2 capturou unha instantánea destas minúsculas ondulacións no tecido do espacio-tempo producidas polo Big Bang na CMB, durante a súa propagación polo Universo fai 380.000 anos. 

  O feito de que o periodo inflacionario, un fenómeno cuántico, producira ondas gravitatorias " demostra que a gravidade ten unha natureza cuántica ao igual que outras forzas fundamentais coñecidas da natureza" sinala a publicación.

  Cosmólogos, físicos e astrofísicos celebraron esta detección, ata o punto de que algúns deles o consideran o "descubrimento do século XXI". É o máximo acercamento nunca realizado en tempo cero, cando o Cosmos tiña o tamaño dunha pelota de tenis. Pero as implicacións deste achado non quedan aí, algúns teóricos creen que pode ser a porta ao multiverso, é dicir, a posibilidade de que o noso Universo non sexa o único que existe.

O BIG BANG

   Un sacerdote católico e astrónomo, o belga George Lamaître, foi o primeiro que hipotetizou en 1927  coa posibilidade de que o universo estaba comprimido nun pequeno punto, o "átomo primordial", que nun momento dado expandiuse e deu lugar a todo o que coñecemos agora, incluido o espazo e tempo. 

  

 Un par de anos despois, o astrónomo estadounidense Edwin Hubble descubriu que as galaxias se alonxaban de nós a gran velocidade. Tamén observou que canto máis lonxe están de nós máis rápido se alonxan. Tras analizar os datos concluiu que o universo se expande de maneira uniforme. Esto significa que nalgún instante do pasado todas as galaxias do universo estaban amontoadas no mesmo lugar ao mesmo tempo.

  Un par de décadas máis tarde, en 1948, o físico ruso George Gamow, quen fixo, xunto aos seus colaboradores estadounidenses Ralph Alpher e Robert Herman, os desenrolos matemáticos pertinentes para dar forma de teoría científica a esta idea. 

  O modelo de Gamow empezaba unha fracción de segundo despois do Big Bang. Segundo os seus cálculos nese momento o universo tería unha temperatura de 10 billóns de grados e era unha sopa primixenia , denominouna hílem, término que xa usaban os filósofos da antiga Grecia. Estaría composta por fotóns, neutróns, protóns e electróns libres bañados por unha potente radiación electromagnética. 

  Segundo os cálculos do equipo, a primeira luz xurdiu cando a temperatura diminuiu, circunstancia que permitiu aos fotóns, viaxar. Esto sucedeu cando o universo era xa un bebé e tiña pouco máis de 380.000 anos de idade. Calcularon que a temperatura do universo entonces sería de 270 grados Celsius baixo cero o que corresponde a unha radiación de moi baixa enerxía, no rango das microondas. 

  

  Gamow acertou en case todo, pero non na formación dos elementos químicos. Este físico cría que os elementos químicos se formaron durante os primeiros minutos de vida do universo. Equivocouse. O seu colaborador Alpher calculou que a etapa de síntese de elementos durou pouco máis de 20 minutos e que o 99% dos elementos que se formaron eran helio e hidróxeno. O resto eran trazas de litio e berilio.

  O resto dos elementos químicos formáronse millóns de anos despois no interior das estrelas. Esto descubriuno o astrofísico Fred Hoyle, amigo de Gamow pero á vez un dos maiores inimigos da súa teoría do Big Bang, que a súa vez, paradoxicamente acuñou o nome sen pretendelo. Parecíalle ridícula, e en certa ocasión describiuna con desprezo usando as palabras "Big Bang". Tanto gancho tivo a descalificación que se converteu no nome oficial. 

UNHA CÉLULA FOTOVOLTAICA QUE TRANSFORMA A RADIACIÓN EN ELECTRICIDADE

   Un equipo de investigadores liderado polo Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) creou unha célula fotovoltaica de silicio capaz de transformar en electricidade a radiación infravermella. O traballo aparece publicado esta semana na revista Nature Communications. 

  O Sol é unha fonte inagotable de enerxía que podería solucionar moitos dos problemas enerxéticos actuais. 

  O dispositivo capaz de realizar a conversión de luz solar en electricidade é a célula fotovoltaica, comunmente coñecida como célula solar. Nembargantes, existen diversos obstáculos que impiden unha maior xeneralización do seu uso, entre eles un coste relativamente alto (do orde de 20 céntimos de euro por vatio producido) e unha eficiencia baixa, por debaixo do 17%. É dicir, de cada vatio que recibimos do sol, só aproveitamos unha pequena parte, según informa o CSIC nun comunicado.

  O motivo da baixa eficiencia das células fotovoltaicas radica en que os materiais básicos para a súa fabricación, como o silicio, só poden absorver e aproveitar unha pequena parte do espectro solar. O resto da radiación solar, que corresponde á zona infravermella, non é aproveitada e pérdese. 

  Despois de tres anos de traballo, desenrolaron un novo concepto de célula solar de silicio capaz tamén de captar e transformar en electricidade a radiación infravermella do Sol. 

 

  Crearon células fotovoltaicas sobre microcavidades esféricas de silicio onde a luz infravermella queda atrapada e da voltas no seu interior ata que é transformada en electricidade. 

  Neste traballo no que tamén participaron outros grupos do CSIC, a Universitat Politécnica de Valencia, a Universitat politéctina de Cataluña e a Universidade Rovira i Virgili de Tarragona, supón un novo enfoque científico para poder desenrolar no futuro células fotovoltaicas de alto rendemento.

UNHA ESPECIE VIOLENTA POR NATUREZA

   "Somos unha especie violenta por natureza. Por dúas razóns, porque somos agresivos e porque somos creativos. Sen imaxinación non seríamos violentos", contesta David Bueno, doctor en Bioloxía que exerce como profesor e investigador de xenética na Universidade de Barcelona e que xunto a outros cinco expertos acaban de publicar un ensaio sobre este tema.

    

  "A agresividade é algo que compartimos co resto dos animais. É unha emoción, como o amor ou o medo. Non é boa nen mala. Non ten connotacións morais ou éticas, simplemente é parte do instinto de supervivencia. A violencia é outra cousa. É unha agresividade consciente. É un facer dano querendo facelo. E para iso fai falta imaxinación, creatividade. O ser creativo é capaz de relacionar dúas cousas que non teñen relación natural. O seu desexo de impoñerse coa forma de conseguilo, por exemplo. O home sabe que sendo agresivo pode conseguir algo", asegura Bueno, experto na xenética do desenrolo e neurociencia, e na súa relación co comportamento humano. 

          

  

   "Posto que non é posible deixar de ser violentos, o que temos que facer é canalizar esa violencia para diminuir o seu impacto" di. ¿E cómo pode canalizarse? "Coa educación e a empatía" responde. 

  Numerosos son os exemplos de ferramentas que poden canalizar esa violencia innata que aporta o ensaio.   Según Bueno, "os videoxogos só poden volverte violento se te convertes nun adicto a eles e nese senso a violencia que xera é idéntica á que xera calquera outro tipo de adicción". Eso si, poden servir para canalizala. "Da mesma maneira ca un partido de fútbol", engade. "Demostrouse que os xogadores do equipo gañador teñen unha descarga de  hormonas idéntica á que se produce no que gaña unha batalla física. E o mesmo ocorre cos seguidores do equipo gañador", explica. 

É o que se chama "un combate ritualizado", que serve para xestionar esa violencia imposible de erradicar. Bueno pronuncia unha e outra vez esa palabra: "xestionar". "É a clave", di. E a continuación di que o grado de agresividade é distinto en cada un de nós e incluso en cada momento. "O estrés vólvenos máis agresivos, porque fai que se reduza o nivel de eficiencia da corteza cerebral e eso impídenos levar a cabo procesos cognitivos máis complexos, como é a toma de decisións, e lévanos a actuar sen pensar", expón. 

  Pero o factor determinante do nivel de agresividade dunha persoa é a cantidade de testosterona coa que naceu. "A testosterona masculiniza o cerebro nos primeiros tres meses de xestación e o ambiente no que crecemos pode masculinizalo aínda máis ou todo o contrario", di Bueno. 

  A testosterona é unha hormona que impulsa a dominar. As mulleres tamén a teñen, pero o seu nivel é menor, de aí que "o 90% da violencia no mundo exércena os homes". De feito, o máis probable é que as mulleres que chegan a posicións de poder teñan un nivel de testosterona maior. 

 PENTÁGONO FINANCIA O PRIMEIRO CAMUFLAXE QUE OCULTA OBXECTOS DO SON

   

   Con financiación do Pentágono, enxeñeiros da Universidade de Duke, fabricaron a primeira capa acústica de invisibilidade tridimensional do mundo. O novo dispositivo desvía as ondas de son para crear a impresión de que tanto o manto e o que hai debaixo non están alí.

  O dispositivo de camuflaxe acústico funciona nas tres dimensións, non importa en qué dirección ven o son, nin onde se atopa o observador, e ten potencial para futuras aplicacións, como evitar o sónar e a acústica arquitectónica. O estudio aparece en Nature Materials.

              

  Para lograr este novo truco, Steven Cummer, profesor de Enxeñería Eléctrica e Informática na Universidade de Duke e os seus colegas centráronse no desenrolo de metamateriais: a combinación de materiais naturais en patróns de repetición para lograr propiedades non naturais. 

  No caso da nova capa acústica, os materiais que manipulan o comportamento das ondas sonoras son simplemente plástico e aire. Unha vez construído, o dispositivo parécese a varias placas de plástico cun patrón de repetición de ocos que asoman a través deles apilados un por riba do outro para formar unha especie de pirámide. 

  Para dar a impresión de que non está alí, o manto debe alterar a traxectoria das ondas sónicas para que coincida co que se vería coma se se houberan reflectido nunha superficie plana. Debido a que o son non está chegando a superficie que hai debaixo, desplázase a unha distancia máis curta e a súa velocidade debe ser freada para compensar. 

  Para probar o dispositivo de camuflaxe, os investigadores cubriron unha pequena esfera coa capa e sometérona a un son metálico con ráfagas curtas de son desde varios ángulos. Usando un micrófono, analizaron cómo as ondas respondían e produxeron imaxes de cómo se movían polo aire.

  Cummer e o seu equipo compararon estas imaxes ás creadas tanto cunha superficie plana sen obstáculos e cunha esfera non oculta bloqueando o seu camiño. Os resultados mostran claramente que o dispositivo de camuflaxe fai que pareza coma se as ondas sonoras fosen reflectidas por unha superficie vacía.

Este experto cree que a técnica ten varias aplicacións comerciais potenciais, como o deseño de auditorios con control ou corrección acústico. 

A WEB ESTÁ DE CUMPLEANOS: 25 ANOS

   A idea que deu orixe á web cumple 25 anos. 

               

  En Marzo de 1989, Tim Bemers-Lee, un científico que traballaba no Centro Europeo de Investigación Nuclear (CERN), presentou unha proposta para desenrolar unha nova forma de vinculación e intercambio de información a través de Internet. O documento foi titulado "Xestión da Información: unha proposta", e , con el, naceu a web. 

 Tras este primeiro documento, Bemers-Lee traballou para facelo realidade. Ao ano seguinte usou un NeXTcube como o primeiro servidor web do mundo e tamén escribiu o primeiro navegador web, WorldWideWeb (www) en 1991. No Nadal dese mesmo ano xa creara tódalas ferramentas necesarias para que unha web funcionase: o primeiro navegador , o primeiro servidor web e as primeiras páxinas web que ao mesmo tempo describían o proxecto.

  O gran avance deste científico foi unir hipertexto e Internet. World Wide Web tiña algunhas diferencias dos outros sistemas de hipertexto que estaban dispoñibles naquel momento: só requería enlaces unidireccionais en vez dos bidireccionais, o que facía posible que unha persoa enlazara a outro recurso sen necesidade de ningunha acción do propietario dese recurso, e que, a diferencia dos seus predecesores -como HyperCard-era non-propietario facendo posible desenrolar servidores e clientes de maneira independente e engadir extensións sen restriccións de licencia. 

 Cos anos, Bemers-Lee uniuse ao seu colega belga Robert Cailliau e ambos traballaron neste sistema. Finalmente, no 1993, o CERN puxo o software World Wide Web no dominio público e fixo a seguinte versión dispoñible cunha licencia aberta, como unha forma máis segura para maximizar a súa difusión.

  O feito de que o CERN decidira facer gratuito o uso da web contribuiu sen dúbida, aínda que xunto con outros factores, á súa enorme popularización, de tal forma que hoxe en día a web é para moitos sinónimo de Internet, aínda cando en realidade Internet é moito máis ca iso.

  Internet é a rede mundial de ordenadores que usan un protocolo común para comunicarse chamado TCP/IP e sobre ela funcionan multitude de servicios como por exemplo o correo electrónico, sen dúbida algunha a primeira aplicación estrela de Internet. 

  Internet deulle á humanidade unha ferramenta para comunicarse libremente, unha das ferramentas máis poderosas que xamais recibimos, citando ao mesmo Berners-Lee: "A web é a humanidade conectada pola tecnoloxía".

O SOÑO DA FUSIÓN NUCLEAR

   Un equipo do Lawrence Livermore National Laboratory acaba de conseguir, por primeira vez, que un reactor de fusión nuclear produza máis enerxía da que consume. Un gran paso cara o obxetivo de poder usar no futuro unha fonte enerxética inagotable e limpa. O logro publicouse na revista Nature.

                         

  

  O maior problema co que se enfrentaron ata agora os reactores de fusión nuclear foi o de xerar unha cantidade de enerxía igual ou superior á que se precisa para por en marcha o proceso de fusión. De feito, ás altísimas temperaturas ás que a fusión nuclear se produce, a materia, hidróxeno ou helio, que se usa como combustible non está en estado sólido, nen líquido, nen gaseoso, senón nun "cuarto estado" chamado plasma. E dado que non existe no mundo un material capaz de conter plasma, os " contenedores" do combustible non poden ser físicos, senón magnéticos ou, máis recentemente, xerados por láser. O problema, coñecido como de " confinamento do plasma" precisa dunha gran cantidade de enerxía para funcionar. De feito, máis enerxía da que o reactor é capaz de producir.

              

   Por eso, o "Santo Grial" da fusión nuclear foi , e é, ser capaces de conseguir un balance enerxético positivo que permita o seu uso industrial. Un paso clave neste camiño é lograr "ganancias de combustible" maiores que a unidade, onde a enerxía xerada a través da fusión supere á cantidade de enerxía invertida para o funcionamento do reactor. 

   A pesar de que a ignición do plasma segue sendo o obxetivo final, aínda por resolver, o hito de obter ganancias de combustible foi logrado por primeira vez nun reactor de fusión operado por científicos do Lawrence Livermore National Laboratory. No seu artigo de Nature, os investigadores detallan unha serie de experimentos no reactor NIF (National Ignition Facility) nos que conseguiron un rendemento enerxético que é unha orde de magnitude superior a calquera dos levados a cabo ata o momento en todo o mundo.

                                     

  

   O que conseguiron os investigadores é unha especie de "rebote" de partículas alfa (núcleos de helio producidos pola fusión no reactor de núcleos de deuterio e tritio). Ao facelo, contribúen ao quentamento do combustible, incrementando o número de reaccións nucleares (de fusión) , o cal á súa vez produce máis partículas alfa. Este proceso de retroalimentación é o mecanismo que permite a ignición do reactor.

A BÓVEDA DA FIN DO MUNDO

   Ben podería ser o escondite do maior tesouro imaxinado en calquera relato épico ou de ficción. Pero a Svalbard  Global Seed Vault dista moito de ser unha mera ficción. É real, tan real como para almacenar nada menos que o que podería ser a salvación da raza humana nun futuro non moi lonxano. 

                 

   

   A só 1.000 kilómetros do Polo Norte, no xeado e inhóspito arquipélago de Svalbard, pertencente a Noruega, atópase a Bóveda Global de Semillas de Svalbard encargada de almacear sementes de todas as variedades de cultivos que hoxe garanten a alimentación no planeta. A construcción financiada polo goberno de Noruega xamais houbera sido posible sen o apoio da Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO). 

   Na actualidade , alberga 820.000 variedades de sementes que proveñen de 231 países. As últimas 20.000 foron incorporadas esta semana, no sexto aniversario da instalación, facilitadas por 6 estados ou bancos de xens que gardan especies vexetais para protexelas da extinción. Australia, Brasil e Xapón foron os últimos en incorporarse. Brasil entregou a súa famosa faba negra, e o país nipón, preocupado pola seguridade dos seus cultivos despois do terremoto e tsunami de 2.011, cebada. Non existe unha aportación de bancos de xens españois, pero sí hai 4.701 mostras de sementes dos nosos campos. 

                        

   

   O silo, mantido polo goberno noruego e o Global Crop Diversity Trust, un grupo que recibe financiación de varios países, entre eles España, según pode consultarse na súa web, e de diferentes entidades privadas, como a Fundación Bill & Melinda Gates ou a Rockefeller, conserva o seu tesouro natural a menos de 18 grados en paquetes precintados que a súa vez se colocan en caixas de aluminio. A baixa temperatura e o limitado acceso ao osíxeno aseguran que os grans manteñan unha actividade metabólica baixa e retrasa o seu envellecemento. Se se producise un corte da corriente eléctrica, o permafrost, a capa de xeo permanente sobre o chan do exterior, aseguraría a súa viabilidade. Desta forma, según a organización, a conservación das sementes está garantida incluso durante séculos. 

   A cámara está preparada para soportar todo tipo de catástrofes, como terremotos, explosións nucleares ou erupcións volcánicas. En conxunto, é o suficientemente grande como para gardar ata 4,5 millón de mostras. Cada unha delas contén unha media de 500 sementes individuais, así que esta instalación podería almacear no futuro máis de 2.000 millóns de grans. 

  

   Hai que salientar que a propiedade do material permanece no banco de xens ou o país que o depositou. Está regulado por un documento legal entre os donos lexítimos e Noruega. Ninguén máis pode sacar as sementes. 

O TEU OLOR DELÁTATE

   Investigadores españois deseñaron unha técnica que permite identificar a unha persoa polo seu olor. Aínda que non ten a fiabilidade doutros sistemas biométricos, como a pegada dactilar, iguala en eficacia ao recoñecemento facial. Este mesmo equipo científico estudia os nosos aromas para detectar a presencia dun cancro.

  Os cans policías levan décadas demostrando na práctica que cada ser humano ten o seu propio e diferente olor. E a ciencia leva anos estudiando cómo imitar aos cans. A tarea non é fácil, porque no aroma dos humanos interveñen moitos factores e poden variar ao longo do tempo. 

  Nembargantes, parece haber coincidencia entre os científicos en que o olor humano está formado en realidade por tres olores. O primeiro e principal sería constante e podería ter unha orixe xenética. Outro secundario, relativamente estable, é o resultado dun conxunto de factores entre os que destacan a dieta e os estados emocionais. Por último, o terciario, é o olor social, o creado polos perfumes, xabóns e cosméticos.

  

  Agora, os investigadores do grupo de investigación de Biometría, Biosinais e Seguridade (GB2S), da Universidade Politécnica de Madrid deseñaron unha técnica para capturar este olor, analizalo e buscalos patróns que permitirían identificar a unha persoa. 

  As portadoras de toda esa información olorosa son as células da pel. E temos unhas cantas, uns 2.000 millóns e perdemos 667 por segundo. Estas células portan boa parte das nosas secrecións corporais e moitas bacterias que se alimentan delas, este é o cóctel que define o aroma de cada humano.

  Os investigadores do GB2S usaron un sensor desenrolado pola empresa Ilía Sistemas para capturar o olor das células presentes na suor da man. Mediante un fluxo de aire, o dispositivo recolle os volátiles da suor por medio dun colector de vapores e fainos pasar por un ionizador. Nunha última fase, un espectómetro de masas captura os ións das distintas moléculas e analízaos. Buscaban así detectar constantes que permitiran diferenciar o olor dunha persoa de o de outra. 

  Para as súas probas, contaron coa participación de 13 persoas ás que tomaron mostras durante 28 sesións, detectaron así uns patróns que se repetían.

  Pero aínda lles falta para poder competir con sistemas como a pegada dactilar ou o recoñecemento do iris, que apenas ten marxe de error, pero xa iguala a outras técnicas como o recoñecemento facial. 

                         

  

  

  Con esta mesma base. o GB2S está analizando as posibilidades do olor como ferramenta de diagnóstico. Buscan marcadores de cáncer de colon analizando o alento ou de volátiles no sangue para detectar a leucemia. En ambos casos, o olor pode convertirse nun elemento de detección precoz.